Cari Açık Nedir?

Cari açık; yüksek döviz kuru, kontrolsüz ekonomik büyüme, rekabetçilik, ihracattaki düşüş, yüksek enflasyon, ülkede yaşanan durgunluklar, aşırı borçlanma, cari açığın kapatılması için heba edilen finansal akışlar gibi sebepler ile ortaya çıkabilmektedir. Cari açık, cari dengenin negatif olduğu durumlarda ortaya çıkmaktadır. Cari açığın oluşmasının temeli ise dış ticaret açığına dayanmaktadır. İthalatın giderinin ihracatın gelirinden fazla olduğu durumlarda dış ticaret açığı ve dolayısı ile de cari açık oluşmaktadır. Cari açığın sermaye akışları ile finanse edilebilmesinin mümkün olduğu durumlarda, cari açık için büyük bir endişe etmeye gerek olmamaktadır.

Cari Açık Nasıl Tanımlanmaktadır?

Cari açığın anlamına bakıldığında; ülkenin ihraç ettiği ürünlerden kazandığı paranın ithal ettiği ürünlere harcadığı paradan daha az olması halinde oluşan durumdur. Cari açığın azaltılabilmesi veya kapatılabilmesi için ihracat değerini ithalat değerinin önüne çıkartabilecek politikalar uygulanmaktadır. Cari açık dezavantajlı bir durum olsa da olumsuz etki yaratmadığı bir durum da bulunmaktadır. Yurt içindeki yatırımların finanse edilmesi için dışarıdan alınan borcun faizi yatırım getirisinden daha düşük ise; oluşan cari açık olumsuz etkiye sahip olmayabilir ancak olumsuz etkinin ortaya çıkmaması için ülkenin mevcut borçlarını ve faizlerini karşılayabilecek gelirinin olması gerekmektedir.

Cari Açık Hangi Durumlarda Oluşur?

Cari açık oluşumu için ülkeye giren dövizin ülkeden çıkan dövizden fazla olması gerekmektedir. Cari açık aşağıdaki durumlardan kaynaklıdır:

• Uluslararası mal ticareti ile cari açık oluşumunda; ülkeler arası ithalat ve ihracat ile cari açık oluşma ihtimali oldukça yüksek olmaktadır.
• Hizmetler hesabı ile cari açık oluşabilmektedir. Taşımacılık, sigortacılık ve turizm gibi hizmetlerin hepsi hizmetler hesabı kapsamında olmaktadır.
• Transfer hesapları sebebi ile cari açık oluşabilmektedir. Yurt dışında çalışan ülke vatandaşlarının getirdikleri dövizin giriş çıkışında cari açık meydana gelebilmektedir.

Cari Açık Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Cari açığı hesaplamak cari denge ve sermaye hesabı bilinmelidir. Cari denge; mal dengesi, hizmetler dengesi, yatırım gelirleri dengesi ve cari transferlerin toplamı ile hesaplanmaktadır. Cari dengeyi oluşturan unsurlar ise şöyledir:

• Ülkenin ithalat ve ihracatı arasındaki farka mal dengesi ismi verilmektedir.
• Sigorta, turizm gibi verilen hizmetler karşılığında alınan döviz ve satılması halinde ödenen döviz farkına hizmetler dengesi denmektedir.
• Doğrudan ya da dolaylı olarak ülkenin yurt dışına yaptığı yatırımların döviz bedelinin ilgili ülkeye yabancı ülkelerin yaptıkları yatırımların döviz bedeli ile olan farkına yatırım geliri dengesi denmektedir.
• Yurt dışında çalışan işçilerin getirdikleri döviz bedeli cari transfer olarak adlandırılmaktadır.

Cari denge unsurlarının her birinin toplamında eğer sonuç pozitif çıkar ise; bu durum cari açığın olmadığı anlamına gelmektedir. Negatif çıkması ise, cari açığın var olduğu anlamını taşımaktadır.

Cari Açığı Kapatmak İçin Ne Yapılmalıdır?

Cari açığı düşürmek veya tamamen kapatmak için yapılabilecekler aşağıdaki gibidir:

• İhraç edilen malların değerini ithal edilenlere göre yükseltmek amaçlanabilmektedir. Bu sebeple ithal edilen mallara kota ya da vergi koyma önlemi alınabilmektedir. Bu şekilde ülkeye giren malların kontrol edilebilmesi ve sınırlandırılması mümkün olmaktadır.
• İthalat odaklı politikaların yerini ithal ikameci sanayileşme gibi ihracata yönlendiren politikalar almalıdır. Ülkenin küresel pazarda rekabetçi düzeyini artırmaya ve üreticilerin ihracat yapmasını teşvik etmeye yönelik bir politika izlenmelidir.
• Devalüsyon ile ulusal para değerini diğer döviz türlerine göre geliştirerek ülkedeki üreticilerin mallarının daha hızlı ihraç edilmesi sağlanabilmektedir. Ülke mallarının ucuzlaması ile dış ülkelerden bu mallara olan talep artmaktadır ve dolayısı ile ihracattan kazanılan ithalata harcananı geçecektir. Cari açık bu şekilde kapatılabilmektedir.