Enflasyon bilindiği üzere fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve hissedilebilir şekilde artışını ifade eden bir kavramdır. Daha teknik bir ifadeyle, nominal milli gelirin, bu gelirle satın alınan mal miktarına göre artmasıdır. Temelde mal ve hizmetlerin fiyatlarının hızlı bir şekilde artmasını ifade eden bu kavramı farklı alt başlıklar altında incelemek mümkündür. Alım gücünün düşmesi de enflasyonun en temel göstergelerinden biridir.
Enflasyon çeşitleri arasında çekirdek enflasyon daha çok dışsallık etkisine göre ortaya çıkan enflasyonu tanımlamak için kullanılır.
Enflasyonun başlıca çeşitleri şunlardır:
Çekirdek enflasyonu kısaca tanımlamak gerekirse, gıda ve enerji gibi kontrol dışında kalan ve genelde dışsallık etkisi ile volatil bir yapıya sahip olan kalemlerin dışarda bıraktığı gösterge olarak ifade ediliyor. Çekirdek enflasyon ayrıca merkez bankalarının para politikası belirlerken kullandıkları TÜFE endeksindeki kalıcı trendleri değerlendirmelerinde yardımcı olmaktadır.
Para politikasının etkisinin sınırlı olduğu ve kontrol dışı olarak görülen gıda ve enerji gibi kalemlerde dışarda bırakıldığı mal ve hizmetlerdeki fiyat artış hızı olarak da tanımlanabilmektedir. Çekirdek enflasyon bu yönüyle ekonomide önemli bir kavram olarak değerlendirilmektedir.
Türkiye çekirdek enflasyon konusunda da son yıllarda ekonomik göstergelerde yaşanan değişimler nedeniyle yakından ilgilenmektedir. Fiyatlardaki geçici artışların çıkarılması sonucunda fiyatlarda genel düzeydeki artışları ifade etmesi açısından çekirdek enflasyon önemli bir göstergedir. Enflasyonun geçici olarak etkilerinden arındırılması sonucu ortaya çıkan enflasyon türü olarak da bu kavramı tanımlamak mümkündür.
Enflasyon hesaplamalarında çeşitli endeksler kullanılmaktadır. Çekirdek enflasyonda ise temelde akaryakıt başta olmak üzere diğer birçok hizmet sağlayıcısı yer almaktadır. Merkez bankalarının temel işlevi ülkelerdeki fiyat istikrarının sağlanması ve buna ilişkin para politikalarının belirlemesi yönündeki görevleri üstlenmektir. Bu kapsamda çekirdek enflasyon başta olmak üzere tüm ekonomik göstergelerin doğru analiz edilmesi son derece önemlidir.
Çekirdek enflasyon hesaplama işlemlerinde birçok değişken dikkate alınmalıdır. Bu kapsamda hesaplamada öne çıkan en temel unsur fiyat değişikliği yaşayan ürünlerin belirlenmesi olacaktır. Bu ürünlerin belirlenerek sepetten çıkarılması gerekir.
Genelde bu ürünleri şu başlıklar altında incelemek mümkündür:
Söz konusu ürünlerin belirlenmesi ve sepetten çıkarılması ile hesaplama yapılmaktadır. Yapılan bu hesaplamada fiyatlardaki genel artış düzeyine ulaşmak mümkün hale gelir. Bazı durumlarda çekirdek enflasyon standart enflasyondan çok daha önemli bir veri olarak değerlendirilmektedir. Hesaplama işlemlerinde birçok farklı endeks dikkate alınmaktadır.
Enflasyonun nasıl davranacağı konusunda doğru bilgilerin ede edilmesi açısından çekirdek enflasyon önemli bir göstergedir. Elde edilen bu veriler enflasyona dair daha doğru karalar alınmasını mümkün hale getirmektedir. Çekirdek enflasyon ile ilgili doğru kararlar almak ise ekonomi politikalarının belirlenmesinde önemli bir unsurdur.
Çekirdek enflasyon göstergeleri 6 grupta incelenmektedir. Her bir grup içinde farklı detaylara yer verilmiştir. Çekirdek enflasyonda göstergeler özel kapsamlı TÜFE göstergeleri olarak da tanımlanır.Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan çekirdek enflasyon göstergelerinin kapsamı bu gruplara göre sınıflandırılabilir.
Çekirdek enflasyonun etkileri ekonomiye dair çok önemli verilerin elde edilmesini sağlamaktadır. Para politikalarının üzerinde de belirleyici bir etkiye sahip olması çekirdek enflasyonu önemli kılmaktadır.
Çekirdek enflasyon göstergeleri kısaca şu başlıklarda incelenir:
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)tarafından enflasyona ilişkin göstergelerin çok daha başarılı şekilde analiz edilmesi için muhtelif malların fiyatlarındaki değişimleri ortaya koymak için endeksleri düzenli olarak açıklamaktadır.
Her ay açıklanan bu tür endeksler arasında enerji ilk sırada dikkate alınmaktadır. Öte yandan hizmet sektöründeki fiyat hareketleri de düzenli şekilde incelenmektedir. Finans ve ekonomide çekirdek enflasyon başta olmak üzere bu tür teme göstergeler son derece önemlidir.
Çekirdek enflasyon kaç olursa olsun buna uygun bir politika belirlenmelidir. Ülkenin makroekonomik göstergelerinden olan enflasyon oranları tüm ekonomi politikalarının uygulamalarında ve diğer faaliyetlerinde temel göstergeler arasında yer almaktadır. Çekirdek enflasyon verilerinin gerçeği yansıtması ve buna göre politikalar belirlemesi ülkenin ekonomik performansında etkili olacaktır.
Çekirdek enflasyon verileri hesaplanırken çeşitli endeks türleri dikkate alınarak işlem yapılmaktadır. Çekirdek enflasyon oluşumu ile herhangi bir ülkenin ekonomisinde enflasyonist baskıyı yansıtan ve uzun dönem trendlerini ortaya koyan ölçümler mümkün hale gelmektedir.
