Çevrilgenlik adı verilen konvertibilite terimi, Türkçe’mizde bu anlamı taşırken tanımı ise şöyledir: Bir kıymetlinin başka bir kıymet ile değiştirilmesi ya da bir paranın başka bir paraya dönüştürme işlemine denir. Amerika'ya gideceğiniz zaman, elinizdeki TL'leri ABD dolarına çevirmeniz gerekmektedir. Aksi takdirde Amerika'ya gittiğinizde, TL ile pek bir harcama yapamayacağınız ve ABD dolarına ihtiyaç duyacağınız için, istisnalar dışında her türlü cebinizde ABD doları olması gerektiğini bilirsiniz. Bu noktada yaptığınız işlem karşılığı konvertibilite olur.
Basit olduğu kadar ekonomi, finans alanında oldukça güçlü bir konu olan konvertibilite, her para birimi için bazı durumlarda geçerli olmayabiliyor. Sınırlı konvertibilitesi bulunan para birimleri olduğu gibi hiçbir şekilde konvertibilitesi olmayan para birimleri de bulunmaktadır. Bu nedenle para birimlerinde tam dönüştürülebilir olması ya da rezerv para statüsü taşıması da, konvertibilitesi anlamında önemli bir durumdur.
Para birimlerinde konvertibilite karşılığı, elinizde var olan bir para biriminin farklı bir para birimi ile rahatlıkla dönüştürülebilir olmasına denir. Bu dönüştürmede ise, döviz kuru ya da ilgili dövizlerin parite ölçüleri içerisinde dönüştürmeyi yaparsınız. Bir dönem, Bretton Wood sistemi adında bir sistem mevcuttur. Bu sisteme göre, para birimi çevirmeleri altın aracılığı ile yapılırdı. Bir para biriminiz olduğunda, farklı bir para birimine ihtiyaç duyuyorsanız önce altına, daha sonra ilgili para birimine çevirmeniz gerekirdi. Bu da bir dönemin konvertibilitesi olarak tanınan sistemlerden biriydi.
Ticari ilişkilerde en önemli konulardan biri de paranın değeridir ancak bu değeri etkileyen faktörlerden biri de paranın dönüştürülebilir niteliği taşımasıdır. Para birimlerinde konvertibilite olmaması, ticaretin de kısıtlanması ya da daha dar alanda yapılmasına neden olur. Dünyaya yayılabilir seviyede yapılan üretimler, alıcısını bulabilir olsa da yerel para birimleri, dönüştürülebilir para birimi olmadığı için çoğu zaman ticaretin de yapılamadığı gözlenmektedir. Bu faktörlerin bütünü ise para biriminde konvertibilite seviyesi düşük olması, ülkelerin ekonomisi ile doğrusal ilişkiyi gösterir. Para birimi konvertibilitesi düşük olan ülkelerin ekonomisi de düşük olur şeklinde yorumlanabilir.
Küresel alanda güçlü olan ülkelerin para birimi de güçlüdür. Bu da her zaman o ülkenin para biriminin kolay şekilde konvertibilite edilmesini sağlar. Amerikan doları, günümüzde en yaygın örneklerden biridir. ABD dolarının her zaman her yerde her ülke para birimi ile dönüştürülebilir olduğunu bilmekteyiz.
Küresel ticaret yapmak isteyen ülkeler, para birimlerinin de güçlü olmasını isterler. Bu konuda konvertibilitesi yüksek olan para birimleri, güçlü para birimleri olarak tanımlanabilir. Bunun nedeni, para birimi ne kadar dönüştürülmeye esnek ise o kadar rahat ticari alışveriş gerçekleştirilebilir. Aksi durumda zayıf konvertibilitesi bulunan para birimlerinde küresel ticarette zayıf olmaktadır. Zayıf konvertibilite, bu sebeple ülkelerde ekonomik büyümeyi olumsuz yönde etkiler, küresel alanda ticari fırsatları yakalamaya ya da yaratmaya da engel olur.
24 Ocak 1980 yılında alınan kararlar neticesinde Türk lirasının konvertibl para olması sağlanmıştır. Bu dönemde alınan karar içeriğinde, sabit kur rejimi ile çoklu kur uygulamasının kaldırılması sağlandı. Böylelikle günlük kur rejimi yürürlüğe sokularak, TCMB tarafından sabit kur açıklamaları kaldırıldı. Böylelikle her gün Türk lirası, döviz karşısında hangi değerlere sahip olduğu ilan edilerek sürekli güncellemeye gitti.
İthalat sürecinde var olan tüm kısıtlamalar, 1983 yılından sonra kaldırılarak düzenlemeler yapıldı. Böylelikle finansal alanda iyileştirmeler sağlandı, birçok açıdan da Türk lirasının değer kazanması veya kaybetmesiyle ilgili günlük döviz kurlarının açıklanması, Türk lirasının konvertibl edilebilir olduğunu da açığa çıkartmış oldu.
Alnus Yatırım ayrıcalıklarından yararlanın. Size özel yatırım hesabı ile tanışın!
Yatırımcıya özel platform, ürün çeşitliliği, kişiye özel analiz desteği, hızlı para yatırma / çekme ve daha fazlası için hemen hesap açın!
