Paritenin anlamı eşitliktir ve işlevi iki farklı para biriminin üçüncü bir para birimi cinsinden ifade edilmesini sağlamaktır. Döviz kuruna çok benzeyen bu ifade, kimi kişiler tarafından döviz çifti olarak da adlandırılır. Yalın haliyle parite, ülkelerin para birimlerinin birbirine oranına denir. Pariteleri etkileyen birbirinden farklı birçok etken bulunmaktadır. En basit haliyle ülkelerin para birimlerinin faiz oranı ya da ülke içi ekonomik şartlar, pariteyi etkileyen en önemli faktörler arasında sayılabilir. Para birimlerinin isimleri, yan yana yazılmasıyla pariteler tanımlanır. Euro Dolar paritesi için parite kısaltması doğrudan EURUSD şeklinde olur. Bu euro ve Amerikan dolarının parite kısaltması olarak tanımlanmış olacaktır.
Türkiye'de en önemli parite, EURUSD paritesidir. euro dolar paritesi olarak adlandırılmakta olup, ticaret dengesi açısından incelendiğinde, ihracatı euro cinsinden, ithalatı ise ABD doları cinsinden yapan Türkiye, bu noktada euro dolar paritesini önemsemektedir. Elde etmesi oldukça kolay olan parite aşağıdaki basit hesap takip edilerek elde edilebilir:
Pariteler para birimlerinin yan yana yazılmasıyla ifade edilirler. Yukarıda görüldüğü gibi euro ve Amerika dolarından oluşan paritenin kısaltması EURUSD’dir.
Parite Hesabı Nasıl Yapılır?
Paritelerde hesaplama süreci doğrudan birbirine bölüm ile bulunur. Euro/dolar ile euro dolar parite dengesi bulunur. dolar/euro olması halinde ise, dolar euro paritesi bulunmuş olacaktır. Forex piyasasında yer alan pariteler arasında birçok parite bulunur. İşlem gören ve işlem hacimlerine göre ilk akla gelenler şu şekildedir:
Türkiye’de sayılabilir en çok işlem gören ve işlem hacmi yüksek olan pariteler bu şekildedir.
Euro dolar paritesi dünya üzerinde en yüksek işlem hacmine sahiptir. Döviz işlemlerinin hatırı sayılır bir miktarı bu parite üzerinden gerçekleştirilmektedir. Pariteler hesaplanırken baz para birimi üstte, karşıt para birimi ise altta yer alır. Yapılacak yatırımla ilgili fikir vermesi açısından hangi para biriminin nereye yazıldığı önem kazanmaktadır. EURUSD paritesinde dengeleri değiştiren para birimi genellik Amerika dolarıdır. Dünyanın en değişken politik dengelerine sahip olan bu ülkenin para biriminin karşılığı pek çok ülkede ani bir biçimde değişmektedir. Bundan Türkiye de çoğu zaman nasibini alır. Buna karşılık euro çok az miktarda bir değişim gösterir. Avrupa Birliği ortak para birimi olması nedeniyle çok az olay bu birimde dalgalanma yaratır. Birleşik Krallık’ın AB’den ayrılmak istemesi gibi büyük bir olay olmadığı sürece Euro genelde sabit kalır.
Paritenin türleri aşağıdaki gibidir:
Dünyada yedi büyük para biriminin oranı ile bulunan paritelere majör parite adı verilir. Dünyada geçerli olan bu 7 büyük para birimi, ekonomide her zaman kontrol edilen ve takip edilen para birimleridir.
Dünyada işlemde olan 7 para birimi olarak Amerika doları (USD), euro (EUR), İngiliz sterlini (GBP), Avustralya doları (AUD), Kanada doları (CAD), İsviçre frangı(CHF), Japon yeni (JPY) sayılmaktadır. Majör pariteler arasında yer alan para birimleri de bu şekildedir. Bu para birimleri, daha stabil ekonomide ilerler. Bununla beraber diğer ülkelere göre kıyaslandığında da daha büyük bir piyasaya sahiptir. Majör pariteye örnek olarak ilk akla gelen EURUSD verilebilir çünkü hem sık kullanımı hem de büyük bir işlem hacmine sahiptir.
7 büyük para biriminden birisiyle diğer para birimlerinden birinin oranlanması durumunda karşınıza çıkan parite, minör parite olarak tanımlanır. AUD/JPY, AUD/CHF, AUD/CAD, CAD/CHF, CAD/JPY ilk akla gelen minör paritedir. Bunlar aynı zamanda minör parite içerisinde en çok işlem görenler olarak da belirtilebilir. Bu kategoride, Euro, Japon ya da İngilizce sterlin minör paritelerde ilk akla gelendir.
Diğer para birimleri adı altında toplanan tüm büyük olmayan para birimleri arasında yapılan paritelere egzotik pariteler adı verilir. Toplam işlem hacmi düşüktür. Hatta en düşük pariteler bu kategori içerisinde toplanır. Bununla beraber genelde yerel yatırımcılar, kendi ülkelerinde takip edilecek nitelikte egzotik paritelerle ilgilenmektedir.
Türkiye dahil olmak üzere dünyada en çok işlem hacmine sahip olan Euro dolar paritesi, döviz işlemlerinde yüksek miktarda bu parite ile işlem görür. Baz para birimi üst, karşıt para birimi ise altta yer alacak şekilde parite hesaplaması yapılır. Alta yazılan para birim, her zaman denge değiştiren para birimidir. Bu nedenle EURUSD paritesi içerisinde dolar, dengeleri değiştiren bir para birimi olarak yer alır. Avrupa bölgesinde ortak para birimi olarak kullanılan Euro, çok fazla değişkenlik göstermediği için değişim oranları çok düşüktür. Doğrudan dolar, bu ikilide en büyük etken sahiptir.
Alnus Yatırım ayrıcalıklarından yararlanın. Size özel yatırım hesabı ile tanışın!
Yatırımcıya özel platform, ürün çeşitliliği, kişiye özel analiz desteği, hızlı para yatırma / çekme ve daha fazlası için hemen hesap açın!
