Üçgen formasyon analizi finansal piyasalarda en çok karşılaşılan teknik analiz yöntemlerinden biridir. Farklı bir trend devam formasyonu olan üçgen formasyonu, fiyatların belirli bir dönemde daralan bir aralıkta dalgalanacağını ifade eder. Bu dalgalanmalar üst ve alt çizgiler arasında konsolide bir yapıdadır. Üç formasyonu birçok farklı alt başlıkta incelemektedir. Her bir üçgen formasyon türü farklı hedeflere ve analiz sonuçlarına sahiptir.
Trend devamına işaret eden formasyon türlerinden olan üçgen formasyonlar, kendi içinde yükselen, alçalan ve simetrik olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır. Üçgen formasyonu bir süre zıt yönlerde seyreden iki trend çizgisinin sıkışarak belirli bir noktada birleşmesi ile oluşur. Bu sıkışma tamamlandığında ise formasyon da tamamlanmış olur. Üçgen formasyonu oluşumu çeşitlerine göre farklı şekilde değerlendirilmektedir.
Üçgen formasyonu çeşitleri üç ana başlık altında incelenir. Fiyatların belirli bir dönemde üçgen şeklinde daralması ile oluşur. Üçgen formasyon sırasında fiyatlar yüksek ve düşük seviyelerde daralan bir aralıkta hareket edebilir. Üçgen formasyon trendin devamına işaret etmektedir. Bu yönüyle trend devam formasyonları arasında yer alır.
Üçgen formasyonları piyasalarda oluşum türüne göre üç farklı çeşide sahiptir. Üçgen formasyon çeşitleri kısaca şunlardır:
Üçgen formasyon çeşitlerinin oluşum türlerine göre analiz edilmesi ve fiyat hedeflerinin buna göre belirlenmesi gerekecektir. Üçgen formasyonların özellikleri ve oluşum süreçleri birbirinden farklılık gösterebilir. Analiz sürecinde hangi formasyon türü oluşuyorsa oluşan o formasyona göre teknik analiz yapılır.
Yükselen üçgen formasyonu genelde grafiğin yükselişte olduğu ve bu yükselişin devam edeceğini öngören bir üçgen formasyon türüdür. Belirli bir zaman içinde yükseliş ve alçalışların art arda gelmesinin ardından grafikte bir üçgen şeklinin oluştuğu görülür. Bu üçgen formasyonunda üst kısım yatay, dip kısmı ise yukarı yönlü hareket etmektedir.
Yükselen bir trend olarak değerlendirilen yükselen üçgen formasyonu, direnç noktasına gelindiğinde bu direnç noktası kırılıp yükselişe devam edeceğinin sinyallerini vermektedir. Alıcıların bu dönemde satıcılardan daha güçlü olduğu görülür. Fiyatların kırılma noktasından sonra mevcut formasyon kadar yükseleceği varsayılır. Yükselen üçgen formasyonunun boğa piyasalarında daha sık oluştuğu görülmektedir.
Alçalan üçgen formasyonu ise temelde yükselen üçgen formasyonunun tam tersi olarak tanımlanabilir. Bu formasyon piyasalarda işlem gören bir varlığın alçalışta olduğunu ve bu alçalış trendinin de devam edeceğinin bir göstergesidir. Alt trend çizgisinin yatay olarak seyrettiği bu formasyon türünde üst trend çizgisi daha çok düşüş eğilimi içinde görülmektedir. Fiyatların direnç noktasına geldikten sonra düşmeye devam edeceği alçalan üçgen formasyonu ile tahmin edilmektedir.
Satıcılar ise bu dönemde alıcılara göre çok daha güçlüdür. Fiyatlar bu dönemde daralarak birbirine yaklaşma eğilimi gösterir ve kesişme noktasına geldiğinde ise alçalan üçgen formasyon görünümünün tamamlanması beklenir. Olası en düşük fiyatın, üçgen içindeki en yüksek ile en düşük seviye arasında kalan uzunluk kadar olması beklenmektedir. Boğa piyasalarında görülen yükselen üçgen formasyonunun zıttı olarak alçalan üçgen formasyonunun ise ayı piyasalarında oluşması beklenmektedir.
Simetrik üçgen formasyonu ise üçgen formasyon türleri arasında dikkat çeken bir diğer üçgen formasyon çeşididir. Bu formasyon türünde ise alıcı ile satıcıların dengede oldukları görülür. Fiyatlar gittikçe sıkışan bir çizgide hareket edecektir. Tepe ve dipten gelen çizgiler yaklaştıkça sıkılaşma ihtimali de artar. Bu sıkılaşma sonucunda ise simetrik üçgen formasyonu oluşacaktır.
Simetrik üçgen formasyonunun diğer bir özelliği ise yükselen ve alçalan trendlerin aynı anda görülmesidir. Direnç noktasına gelindiğinde üçgenin alt ve üst nokraları arasındaki mesafeye göre aşağı ya da yukarı yönlü fiyat değişimi görülmesi mümkündür. Alçalan ve yükselen üçgen formasyonundan farklı olarak nötr bir trendde oluşur.
Fiyatlar yüksek ve düşük dalgalar halinde ilerlemektedir. Hem üst çizgi hem de alt çizgi eğilimli bir şekilde birbirine yaklaşmaktadır. Üçgen formasyonu içinde simetrik üçgen formasyonu, ne düşen ne de yükselen bir eğilimi ifade eder.
Üçgen kırılımı teknik analizlerde yönün ne şekilde tayin edileceğini belirleyen bir durumdur. Teknik analiz sonrasında üçgen formasyonlarının tamamlandığı noktada fiyatların üst ya da alt çizgiyi kırarak yeni bir yöne eğilmesi ve keskin bir hareket başlatmasını ifade eder. Kırılım yukarı yönlü olabileceği gibi aşağı yönlü de gerçekleşebilir. Fiyatların daralan bir aralıkta dalgalanarak üst ve alt çizgiler arasında konsolide bir yapıda olduğu görülmektedir.
Üçgen formasyonun tamamlandığı noktada ise fiyatların daralan aralıktan bir yönde hızlı ve belirgin şekilde çıkması ya da tam tersi şekilde düşmesi üçgen kırılımı olarak ifade edilmektedir. Bu kırılım fiyatlarda yeni bir trendin başlangıcına işaret eder. Alçalan üçgen formasyonda fiyatların aşağı yönde kırılımı durumunda yukarı yönlü hareketin başlaması mümkündür. Tam tersi durumlar da gerçekleşebilir.
Yükselen üçgen formasyonu hedefi değişkendir. Üst çizgi yatay bir direnç seviyesi olarak belirlenirken, alt çizgi ise yükselen bir destek seviyesini işaret eder. Yükselen üçgen formasının hedefi kırılma yönüne göre tayin edilecektir. Formasyon başarılı şekilde tamamlandığında, fiyatlar üst çizgiyi yukarı yönde keskin bir şekilde kırması halinde, yükselen trendin devam etmesi beklenecektir. Bu dönemde fiyatların yükselmesi de beklenir. Yükselen üçgen formasyonunun hedefi, formasyon yüksekliğine kadar olacaktır.
Yükselen üçgen formasyonda genelde fiyatların üst çizgiyi yukarı yönde keskin şekilde kırma eğilimi içinde odluğu görülmektedir. Yükselen üçgen formasyonun tamamlandığı noktada, fiyatlar üst çizgiyi yukarı doğru keskin şekilde kırabilir. Ancak yükselen üçgen formasyonu olması her zaman yukarı yönde bir kırılma yaşanacağına işaret etmez. Risk faktörleri de dikkate alınmalıdır.
Simetrik üçgen formasyonu hedefi kırılma yönüne göre belirlenir. Yatay bir destek çizgisi ile düşen bir direnç çizgisinin zamanla birleştiği bir yapıda ilerlemektedir. Genelde fiyatların daralan bir aralıkta ilerlediği görülmektedir.
Formasyon tamamlandığında fiyatlar üst veya alt çizgiyi keskin biçimde yukarı yönlü veya aşağı yönlü olarak kırması durumunda, simetrik üçgenin kırılması olarak kabul edilir. Kırılma yönünün doğru tespit edilmesi hedef belirlemede önemli bir faktördür. Fiyatların üst çizgiyi yukarı yönde kırdığı senaryoda fiyatların yukarı gideceği ve yeni bir hareketin başladığı düşünülür. Ancak simetrik üçgen formasyonda tam tersi durumun görülmesi de olasıdır. Bu nedenle kesin bir hedeften söz etmek mümkün değildir.
Düşen üçgen formasyonu hedefi yine kırılma yönüne göre belirlenecektir. Bu formasyon türünde yatay direnç çizgisi ile yükselen bir destek çizgisinin birleştiği bir yapı görülür. Fiyatlar daralan bir aralıkta dalgalanmaktadır.
Eğer düşen üçgen formasyonunda fiyatlar alt çizgiyi aşağı yönde kırarsa fiyatlar aşağı yönde hareket edecektir. Fiyatların aşağı yönde bir hareket başlatmasının beklendiği formasyon türlerinden biri olmasına rağmen üçgen formasyonu ne yönde kırılırsa hedef ona göre belirlenecektir. Diğer tüm teknik analiz yöntemlerinde olduğu gibi üçgen formasyonu da kesin bir sonuç veya hedef vermeyecektir.
