Varlığa dayalı menkul kıymet tanımı, finans kurumlarının alacakları karşılığında çıkarmış olduğu bir değere işaret eder. Piyasada ve ekonomi kanallarında genellikle VDMK kısaltmasıyla gündeme gelir. Bir ekonomik terim olarak varlığa dayalı menkul kıymet, yeni bir finansman tekniği olarak kullanılabilir.
Şirketler, bilançolarındaki teminata konu alacakları veya senetleri ikincil piyasada pazarlanabilir hale getirilebilir. Şirketlerin sahip olduğu alacakları pazara sunması menkul kıymet yoluyla gerçekleşir. Varlığa dayalı menkul kıymetler de özellikle yurt dışındaki şirketlerin yeni finansman yaratmak için sık sık başvurduğu yöntemlerdendir.
Banka kredisine bir alternatif olan varlığa dayalı menkul kıymet, reel sektörün elindeki varlıklar üzerinden fiyatlanır.
Varlığa dayalı finansman türü, ihraç edilen varlığa dayalı menkul kıymetler karşılığında toplanan paralardır. Bu paralarla oluşturulan fon, sadece Türkiye’de kullanıma açıktır. Alacaklar üzerine varlığa dayalı menkul kıymet oluşturup fon elde edildiğinde bunun yurt dışındaki faaliyetlerde kullanımı yasaktır.
Varlığa dayalı finansman oluşturan finansal kurumlar, buradan yapacakları her türlü ödeme veya harcama için banka nezdinde işlem yapar. Varlık finansmanı fonu, kendisine ait bir tüzel kişiliğe sahip olmadığı için yatırım fonları gibi süreli veya süresiz olabilir. Fon yönetiminde temel prensip doğrudan aktarım yöntemidir.
Fon yönetiminde portföyde yer alan varlıklardan elde edilen nakit, gerekli kesintilerin ardından varlığa dayalı menkul kıymet sahiplerine aktarılır. Varlık Finansmanı Fonlarının Kuruluş ve Faaliyetlerine İlişkin Tebliğ kapsamında tüm işlemler belirli kurallara göre gerçekleştirilir. Aksi halde tebliğe uymayan işlemler bahsedilen bu terimler kapsamına alınmaz ve benzer ifadelerle tanımlanamaz.
Varlığa dayalı menkul kıymet varlıkları, finansal kurumun faaliyet alanına göre farklılık gösterebilir. Türkiye’de bankalar henüz almadıkları alacaklarına likidite sağlamak için varlığa dayalı menkul kıymetlere konu edilebilen varlıkları kullanabilir.
Bunlar arasında finansal kiralama alacakları ve mal ve hizmet üretiminden gelen faturalı satışlara bağlı alacaklardır. Ayrıca ticari alacaklar da varlığa dayalı menkul kıymetlere konu edilebilecek varlıklar arasında yer alır.
Varlığa dayalı menkul kıymet dayanakları, uygulamada 6 ana başlık altında oluşturulur.
Türkiye’de varlığa dayalı menkul kıymet alacak türleri şu şekilde sıralanır:
Bu alacaklar varlığa dayalı menkul kıymet için dayanak oluşturabilir. Her finansal kurumun alacakları farklı olduğu için bunlar arasında varlığa dayalı menkul kıymet oluştururken istediğini tercih edebilir. Varlığa dayalı menkul kıymet kapsamına alınan bu alacak türleri ile bankalar kredileri yerine ciro edilebilen finansal araçlar geliştirmiş olur.
VDMK türleri yani varlığa dayalı menkul kıymet çeşitleri finansal kurumların alacakları karşılığında çıkardıkları araçlara göre farklılık gösterebilir. Bu yöntem sayesinde şirketler, henüz teslim edilmemiş alacaklarına likidite sağlama fırsatı elde edebilir.
Ekonomide varlığa dayalı menkul kıymet çeşitleri arasında şunlar yer alır:
Özetle varlığa dayalı menkul kıymetler, kaynak kuruluşun bilançosundaki alacak durumuna göre farklılık gösterebilir. Bir finansal kurum bu alacaklarını finansal yönden değerlendirmek için sermaye piyasası araçlarına göre nitelik kazanabilir. Türkiye’de varlığa dayalı menkul kıymet ihraç eden finansal kuruluşların başında bankalar gelir. Yerli veya yabancı sermaye olması fark etmeksizin tüm bankalar varlığa dayalı menkul kıymet ihraç edebilir.
Türkiye’de varlığa dayalı menkul kıymet çıkarabilecek kuruluşlar genellikle bankalardan ve finansman şirketlerinden oluşur.
Türkiye’de varlığa dayalı menkul kıymet ihraç eden kurum ve kuruluşlar şunlardır:
Bu kuruluşlar varlığa dayalı menkul kıymet ihracı yaparken iki farklı yöntem kullanabilirler. Bunların ilki kendi ticari işlemlerinden kaynaklı alacaklar karşılığında doğrudan varlığa dayalı menkul kıymet ihracıdır. Bir diğeri ise devralınmış alacaklar üzerinden dolaylı şekilde varlığa dayalı menkul kıymet ihraç etmektir.
Kurallara göre bankalar bu iki yöntemin her ikisini de varlığa dayalı menkul kıymet ihracında kullanabilir. Ancak ülkemizde faaliyet gösteren finansal kiralama şirketleri ise sadece kendi alacakları karşılığında varlığa dayalı menkul kıymet çıkarma hakkına sahiptir. Bu konudaki gerekli kontroller Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu (BDDK) tarafından gerçekleştirilir.
Alnus Yatırım ayrıcalıklarından yararlanın. Size özel yatırım hesabı ile tanışın!
Yatırımcıya özel platform, ürün çeşitliliği, kişiye özel analiz desteği, hızlı para yatırma / çekme ve daha fazlası için hemen hesap açın!
